เมื่อไม่นานมานี้ ผมเขียนบทความเกี่ยวกับแวดวงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มาพอสมควร ทั้งคราฟท์เบียร์ไทย เหล้ารัมไทย ซึ่งก็ล้วนน่าสนใจ และกำลังเป็นสินค้าที่น่าจับตามองในประเทศนี้ ในขณะนี้ แต่ครั้งนี้ ขอลงลึกกว่าเดิม… เพราะจะพาไปทำความรู้จัก “ยาดอง” เหล้าพื้นบ้านแบบไทยๆ ที่หลายคนอาจเคยอยากลอง

คุณคงเคยเห็นซุ้มเล็กๆตามริมถนน ที่มีเหยือกแก้ววางเรียงราย มีแผ่นฉลากสีแดงๆเขียนชื่อเหล้าแต่ละชนิด พร้อมบรรยายสรรพคุณต่างๆ บางชนิดมีสรรพคุณเพื่อเพิ่มพลังทางเพศ บางชนิดสามารถช่วยรักษาอาการเจ็บป่วยต่างๆได้ เช่น อาการปวดท้อง เป็นต้น มันอาจจะฟังดูเกินจริง แต่ยาดองเหล่านี้มันก็คือเหล้าขาวผสมสมุนไพรและเครื่องเทศดีๆนี่เอง ซึ่งไม่น่าแปลกใจว่า ทำไมยาดองจึงมีสรรพคุณเพื่อช่วยในการรักษาโรคได้

แต่เดิม ยาดองคือหนึ่งในปัจจัย(ยารักษาโรค)ที่ญาติโยมสามารถนำมาถวายให้แก่พระภิกษุสงฆ์ที่ออกเดินบิณฑบาตในตอนเช้าได้ ซึ่งยาดองในบริบทนี้ ไม่ถือว่าเป็นเครื่องดื่มประเภทสุราเมรัยแต่อย่างไร

by KaptureFoto

ในสมัยก่อน ยาดองทำมาจากสมุนไพรตากแห้งที่ถูกนำมาบดเป็นผง และนำมาใส่ลงในเหล้าขาว แต่กรรมวิธีแบบนี้ค่อยๆเลือนหายไป โดยในปัจจุบัน นิยมนำส่วนประกอบสดๆของต้นไม้ เช่น ราก ก้าน และใบไม้ มาห่อในผ้าขาวและแช่ลงในเหล้า ทิ้งไว้ประมาณ 30 วัน

แต่อย่างไรก็ตาม เหล้าประเภทยาดองก็ยังไม่ได้ขึ้นแท่นวางจำหน่ายตามผับบาร์ทั่วไป เนื่องจากถูกมองว่าเป็นเครื่องดื่มของชนชั้นกรรมาชีพ บวกกับรสนิยมของคนไทยที่มักชื่นชอบเหล้าจากต่างประเทศมากกว่า ซึ่งจริงๆแล้ว ยาดองหากทำออกมาดีๆ ก็สามารถให้รสชาติที่อร่อยได้เหมือนกัน โดยสมุนไพรที่นิยมนำมาใช้เป็นส่วนประกอบ ได้แก่ ตะไคร้ ใบมะกรูด และน้ำผึ้ง ทำให้ยาดองส่วนใหญ่มีรสชาติหวานเคล้าสมุนไพร ปัจจุบัน ผับบาร์เก๋ๆใจกลางกรุงเทพฯ อย่าง Studio Lam และ Tep Bar มองเห็นศักยภาพของเหล้าไทยพื้นบ้านชนิดนี้  จึงได้เริ่มผลิตและขายเองที่บาร์ของพวกเขา แต่ถ้าคุณเป็นคนชอบการผจญภัย ชอบเสี่ยง และลองอะไรใหม่ๆ ก็ลองหาจิบยาดองได้ทั่วไป แถมราคาถูกอีด้วย ส่วนใหญ่จะเป็นซุ้มขายอยู่ตามขอบฟุตบาทอะไรแบบนี้ แต่สิ่งที่ควรระวังคือ อย่าทานเกินพอดี เพราะแอลกอฮอล์ส่วนใหญ่ที่พวกเขาใช้ มักผลิตเองที่บ้าน จึงอาจไม่ค่อยปลอดภัยนักหากทานในปริมาณเยอะๆ

Studio Lam

ถ้าเริ่มรู้สึกอิน และอยากทำยาดองทานเองที่บ้าน คุณก็สามารถทำได้ โดยส่วนประกอบที่ต้องใช้ คือ เหล้าขาว 1 ขวดซึ่งหาซื้อได้ตามร้านสะดวกซื้อ 7/11 หรือที่เทสโก้โลตัส และก็สมุนไพรนานาชนิดที่มีขายตามร้านขายยาทั่วไป หลังจากนั้น ผสมส่วนประกอบต่างๆเข้าด้วยกัน ทิ้งไว้สัก 2 สัปดาห์ และก็เตรียมเปรี้ยวปากกันได้เลย!

ยาดองจัดเป็นเครื่องดื่มระดับภูมิปัญญาที่น่าสนใจ และดูเหมือนว่ากำลังจะกลับมาได้รับความนิยมอีกครั้งแต่ไม่ว่าผู้คนจะให้ความสนใจยาดองมากเท่าไร ผมมั่นใจว่า มนต์เสน่ห์ของยาดองช็อตละ 10 บาท จะยังคงอยู่ในสังคมไทยไปตลอด

เรียบเรียงจากบทความของ Alexander Eeckhout